با افزایش دما و گرم شدن هوا استفاده از تجهیزات سرمایشی و تهویه مطبوع به منظور تعدیل هوا و خنک‌سازی محیط بیشتر می‌شود. کولرهای آبی از جمله محبوب‌ترین سیستم‌های سرمایشی هستند که در بسیاری از مناطق مورد استفاده قرار می‌گیرند. از آنجایی که کولرها در طول فصول گرم به صورت مستمر کار می‌کنند، برای استفاده مجدد از آن‌ها لازم است که حتماً سرویس‌ها و تعمیرات لازم انجام شود تا علاوه بر افزایش راندمان و کارایی آن‌ها، میزان مصرف انرژی نیز کاهش پیدا کند. کولرهای آبی برخلاف کولرهای گازی از امکانات و آپشن های کمتری برخوردارند و نمی‌توان تنظیمات زیادی در آن‌ها اعمال کرد به همین دلیل ممکن است زودتر دچار آسیب و خسارت شده و انرژی بیشتری مصرف کنند. هرچند که تعمیر و سرویس کولر باید توسط افراد متخصص و فنی انجام شود اما در ادامه مطلب به بررسی شیوه و روش سرویس کولر آبی و نکات مهم آن پرداخته خواهد شد.
آشنایی با قطعات اصلی کولر آبی
قبل از هرگونه اقدام برای تعمیر و سرویس کولرهای آبی لازم است که فرد با قطعات و اجزای اصلی آن آشنایی داشته باشد. این کولرها به صورت کلی از دو بخش گردش آب و گردش هوا تشکیل شده‌اند و هر کدام از این بخش‌ها توسط موتورهای جداگانه (پمپ آب و موتور اصلی کولر) کنترل می‌شوند. قطعات و تجهیزات یک کولر آبی به صورت کلی به سه دسته اصلی تقسیم می‌شوند.
- قطعات الکتریکی که شامل کلیدهای سه حالته قطع و وصل، پمپ آب و موتور کولر هستند.
- قطعات مکانیکی که شامل توربین هوا، تسمه و شناور و … هستند.
- قطعات ثابت که شامل دریچه‌ها، بدنه، اتصالات شبکه‌ی آب‌رسانی و شیر تخلیه می‌باشند.
مزایای سرویس دوره‌ای کولر آبی
کولرهای آبی همانند انواع تجهیزات دیگر می‌توانند بعد از مدتی استفاده دچار مشکلات و نواقص مختلفی شده و نیاز به تعویض و تعمیر و سرویس داشته باشند. سرویس کولر آبی به صورت دوره‌ای و مستمر می‌تواند مزیت‌های متعددی داشته باشد که مهم‌ترین آن‌ها به شرح زیر هستند:
- سرویس کولر می‌تواند باعث افزایش راندمان و کارایی کولر شده و از مصرف انرژی زیاد آن جلوگیری کند
- سرویس کولر باعث می‌شود که این دستگاه طول عمر بیشتری داشته باشد
- زمانی که قطعات آسیب دیده کولر در سریع‌ترین زمان ممکن تعمیر یا تعویض شوند از آسیب‌ها و خسارت های بیشتر جلوگیری شده و هزینه‌های کمتری برای افراد به دنبال خواهد داشت.
- سرویس دقیق و مناسب کولر باعث می‌شود که از هدر رفت آب، برق و حتی هوای خنک تولید شده جلوگیری شود.
- زمانی که کولرهای آبی سرویس می‌شوند از آلودگی‌های صوتی و ارتعاشات نامناسب آن‌ها کاسته شده و در نهایت عملکرد بهتری خواهند داشت.
چگونگی سرویس کولر آبی
همان‌طور که گفته شد کولرهای آبی همانند بسیاری از تجهیزات خنک کننده می‌توانند از قطعات و اجزای مختلفی تشکیل شوند و هر کدام از قطعات آن‌ها وظایف مختلفی دارند. کولر آبی همانند کمپرسور هوا و بسیاری از تجهیزات دیگر ممکن است بعد از مدتی استفاده در بخش‌های مختلف دچار اختلال و آسیب شود به همین دلیل باید به صورت دوره‌ای سرویس‌های آن انجام شود. شیوه و روش سرویس کولر آبی به این صورت است که ابتدا باید از قطع بودن جریان برق مطمئن بود و سپس هر کدام از قطعات و اجزای آن را به صورت جداگانه بررسی و بازدید نمود.
تعویض پوشال‌ها
سلامت و کیفیت پوشال‌ها می‌تواند نقش بسیار پررنگی در راندمان کولر آبی داشته باشد. از آنجایی که پوشال‌ها در طول زمان استفاده از کولر خیس هستند ممکن است بعد از مدتی پوسیده شده و یا باکتری‌ها و قارچ‌های متعددی به خود جذب کنند. در اصل باکتری‌ها و قارچ‌ها در فصول سرد پدید می‌آیند و زمانی که در فصل گرما آب بر روی پوشال جاری می‌شود دوباره احیا می‌شوند و باعث ایجاد بوی ناخوشایندی خواهند شد. وجود این باکتری‌ها و قارچ‌ها علاوه بر بوی بد می‌تواند باعث ایجاد بیماری‌های تنفسی در افراد شود. همچنین زمانی که پوشال کیفیت خود را از دست بدهد کولر قادر نخواهد بود به درستی هوای خنک را به داخل ساختمان ارسال کند. بهترین راهکار این است که پوشال‌های کولر هر ساله و قبل از روشن کردن مجدد کولر تعویض شوند. البته تعویض پوشال می‌تواند به کیفیت آب نیز بستگی داشته باشد به‌گونه‌ای که ممکن است بعد از دو سال نیز نیاز به تعویض نداشته باشند. در زمان تعویض پوشال حتماً باید به ظرفیت کولر آبی دقت داشت و از پوشال‌هایی با تراکم مناسب استفاده شود تا اختلالی در سیستم گردش آب و هوای کولر ایجاد نشود. قبل از تعویض پوشال نیز باید آن را به خوبی خیس کرد و سپس در محل خود قرار داد تا به خوبی به شبکه سیمی مخصوص بچسبد.
سرویس موتور
موتور به عنوان قلب تپنده کولر شناخته می‌شود. در اصل کولر یک پمپ آب و یک دینام دارد که پمپ آب وظیفه گردش آب و دینام وظیفه گردش هوا را بر عهده دارد. هر چقدر که این دو موتور عملکرد مناسب‌تری داشته باشند، راندمان کولر افزایش پیدا می‌کند و انرژی کمتری نیز مصرف می‌کند. سرویس و بازدید از این موتورها به این شکل است که باید گرد و غبار موجود بر روی آن‌ها تمیز شود. همچنین یاتاقان‌های موتور کولر باید روغن‌کاری شوند.
برای روغن‌کاری یاتاقان‌های موتور باید درپوش آن باز شده و روغن موتور را داخل یاتاقان ریخت تا جایی که از درپوش سرازیر شود. یکی از یاتاقان‌ها در سمت تسمه روی پولی قرار گرفته و دیگری در سمت مقابل و هر دو یاتاقان باید به خوبی روغن‌کاری شوند. بعد از آنکه یاتاقان روغن‌کاری شد باید پروانه را با دست چرخاند تا به خوبی روان شود و مجدداً باید روغن‌ریزی را ادامه داد. از آنجایی که یاتاقان سمت پولی تحت فشار بیشتری است نیاز به مراقبت بیشتری دارد. همچنین نباید تسمه کولر را بیش از حد سفت کرد این کار می‌تواند موجب آسیب دیدگی یاتاقان گردد. در صورت نیاز برای روغن‌کاری موتور نیز باید پیچ های آن باز شود که نیاز به تخصص و مهارت بالایی دارد.
تنظیم شناور کولر آبی
شناور کولر آبی در اصل یک وسیله ساده اما کاربردی است که میزان سطح آب موجود در مخزن کولر را مشخص می‌کند و زمانی که آب به میزان مورد نیاز رسید از ورود آب بیشتر به آن جلوگیری می‌کند. همچنین اگر سطح آب از یک مقدار مشخص کمتر شد، شناور اجازه ورود آب را داده و سطح آب مخزن کولر را تنظیم می‌کند. در روش سرویس کولر آبی حتماً باید این شناور به‌گونه‌ای تنظیم شود که هیچ آبی از تشتک یا دریچه اطمینان کف بیرون کولر خارج نشود. بعد از تنظیم شناور باید فلکه آب کولر را باز کرد تا سلامت و عملکرد آن را بررسی کرد. همچنین می‌توان به سادگی و با دست شناور را بالا آورد تا مشخص شود که جریان آب قطع خواهد شد یا خیر. چنانچه جریان آب به درستی قطع نشد باید شناور تعویض شود در غیر این صورت ممکن است باعث خشک کردن کولر شده و در نهایت آسیب‌های زیادی به پمپ آب و موتور اصلی آن وارد شود. البته باید توجه داشت که تراز بودن کولر می‌تواند نقش پررنگی در عملکرد صحیح شناور داشته باشد.
تنظیم موقعیت کولر آبی
کولر آبی در زمان کار کردن ممکن است ارتعاشات کوچکی داشته باشد و این ارتعاشات در دراز مدت باعث می‌شود که از محل اصلی خود کمی جابجا شود. این جابجایی می‌تواند باعث شود که دهانه خروجی کولر با دهانه ورودی کانال هم راستا نباشد و در نهایت مقداری از باد تولیدی کولر هدر برود. معمولاً محل اتصال دهانه و کانال را با پارچه‌های برزنتی می‌پوشانند اما این پارچه‌ها نیز به مرور زمان دچار پوسیدگی خواهند شد و پاره می‌شوند. بعد از تعویض پوشال و سرویس موتور کولر باید دهانه خروجی کولر را با ورودی کانال هم تراز کرده و از سالم بودن پارچه‌های پوشاننده آن‌ها اطمینان حاصل کرد.
سفت کردن مجدد پیچ و مهرههای کولر
به صورت کلی کولر آبی دارای یک ساختار ساده است و موتور کولر و پمپ آب توسط چند شبکه محافظت شده‌اند. ارتعاش کولر در زمان کار کردن موجب می‌شود که به مرور زمانی بسیاری از پیچ و مهره های آن شل شده و باعث ایجاد سر و صدا و حتی کاهش راندمان آن شود. بعد از آنکه پوشال کولر تعویض شده و موتور آب و دینام آن سرویس شد باید تمام پیچ و مهره های کولر را مجدداً بررسی کرده و در صورت نیاز آن‌ها را محکم کرد.
بررسی سیستم برق و سیم کشی کولر
همان‌طور که گفته شد کولرهای آبی برخلاف کولرهای گازی امکانات و آپشن هایی همچون تنظیم دما، کنترل از راه دور، تایمر و … نداشته و از یک سیستم ساده قطع و وصل و همچنین تنظیم سرعت باد برخوردار هستند اما همین سیستم ساده نیز ممکن است به مرور زمان دچار اختلال و ایراداتی شوند. در زمان سرویس کولر حتماً باید کلیدهای قطع و وصل کولر، اتصالی سیم‌ها، سلامت روکش سیم‌ها و … بررسی شود و در صورت نیاز اقدام تعویض و تعمیر آن‌ها شود. وجود هرگونه اختلال در سیستم برق کولر می‌تواند خطرات بزرگی همچون سوختگی کولر، آتش‌سوزی و … را به دنبال داشته باشد و باید حتماً به آن توجه ویژه‌ای داشت.
شستشوی کامل کولر آبی
بعد از انجام موارد گفته شده و قبل از روشن کردن کولر لازم است که اقدام به شستشوی قسمت‌های مختلف آن کرد. کولر آبی معمولاً در فضای آزاد قرار می‌گیرد و همین باعث می‌شود که گردوخاک و آلودگی‌های مختلفی به خود جذب کند. همچنین کف مخزن کولر می‌تواند بعد از مدت‌ها کثیف شده و لجن و آلودگی‌های مختلف در آن جمع شود. در این حالت می‌توان از یک فرچه پلاستیکی و مواد شوینده مختلف استفاده کرد و تمام قسمت‌های کولر را تمیز کرد. همچنین اگر رنگ قسمت‌هایی از کولر از بین رفته بود حتماً باید دوباره رنگ‌آمیزی شود در غیر این صورت دچار زنگ‌زدگی و پوسیدگی می‌شود و می‌تواند خسارت های بیشتری ایجاد کند. به صورت کلی هرگونه آلودگی موجود در فضای داخلی کولر باید از بین برود در غیر این صورت ممکن است همراه با هوای خنک کولر وارد ساختمان شده و باعث بروز بیماری‌ها و حساسیت‌های مختلف در افراد شود.
قرار دادن سایه‌بان برای کولر
کولرهای آبی همانند بلوئر هوا و بسیاری از تجهیزات دیگر در شرایط مختلف عملکرد متفاوتی خواهند داشت و لازم است که برای داشتن بالاترین راندمان و عملکرد تمام شرایط مورد نیاز آن‌ها فراهم شود. قرار گرفتن کولر در معرض نور خورشید راندمان آن را کاملاً کاهش می‌دهد. در حقیقت نور خورشید می‌تواند بدنه کولر را به شدت داغ کرده و آب موجود در مخزن را به نقطه جوش برساند و این می‌تواند باعث افت کیفیت و کارایی کولر شود. قرار دادن سایه‌بان برای کولر می‌تواند از این مشکل جلوگیری کند. چنانچه برای کولر یک سایه‌بان مناسب تعبیه شود آب داخل مخزن آن همچنان خنک باقی می‌ماند و کولر نیز انرژی کمتری در زمان کار کردن مصرف می‌کند. سایه‌بان کولر می‌تواند انواع مختلفی داشته باشد و حتی می‌توان از ابزارهای ساده‌ای همچون چوب، ورقه‌های پلیمری، پارچه‌های برزنتی و … برای ساختن آن‌ها استفاده کرد. به صورت کلی هر وسیله‌ای که بتواند مانع از رسیدن نور خورشید به کولر شود می‌تواند به عنوان سایه‌بان عمل کند و راندمان آن را افزایش بدهد.
تست نهایی کولر آبی
بعد از تعویض پوشال، انتخاب بهترین پمپ آب کولر، روغن‌کاری موتور و یاتاقان‌ها و انجام سایر سرویس‌های گفته شده در کولر آبی نوبت به تست و بررسی نهایی عملکرد آن می‌شود. بعد از انجام تمام موارد گفته شده باید کولر آبگیری شود و سپس پمپ را روشن کرد و مطمئن شد که پمپ آب عملکرد مناسب داشته و به خوبی آب را بر روی پوشال‌ها از تمام اطراف منتقل می‌کند. همچنین باید بررسی نمود که سیستم انتقال آب دچار نشتی نشده باشد چرا که نشتی آب می‌تواند منجر به آسیب دیدگی و حتی سوختگی قطعات مهم کولر شود. بعد از آنکه از سلامت پمپ آب و سیستم انتقال آب اطمینان حاصل شده باید دریچه‌های کولر را بسته و اجازه داد که پمپ آب چند دقیقه روشن باشد. بعد از آنکه پوشال‌های کولر به خوبی خیس شد نوبت به روشن کردن موتور اصلی کولر می‌رسد. با روشن شدن موتور کولر عملکرد آن مشخص می‌شود و در صورتی که مشکلی وجود نداشت می‌توان از آن برای یک فصل دیگر استفاده کرد.
عوامل مؤثر بر هزینه سرویس کولر آبی
همان‌گونه که از ابتدا نیز گفته شد توصیه می‌شود که کولرهای آبی و هر نوع وسیله سرمایشی دیگر توسط افراد متخصص و ماهر سرویس و تعمیر شود و افراد عادی از انجام این کار خودداری کنند چرا که ممکن است باعث آسیب و خسارت به سیستم شوند. سرویس کولر آبی می‌تواند هزینه‌های متفاوتی داشته باشد و تحت تاثیر فاکتورهای مختلفی خواهد بود. از مهم‌ترین مواردی که در برآورد هزینه‌های سرویس کولر آبی مؤثر هستند می‌توان به موارد زیر اشاره داشت:
- دستمزد فرد تعمیرکار و میزان تخصص و مهارت او
- تعداد قطعات و اجزایی که توسط سرویس کار کولر آبی تعویض یا تعمیر می‌شود.
- قیمت قطعات تعویضی یا تعمیری
- هزینه سیم‌کشی کولر آبی (تعمیر و یا تعویض سیم‌کشی) و …
راه‌های از بین بردن شوره کولر آبی
یکی از رایج‌ترین مشکلاتی که در کولرهای آبی وجود دارد شوره زدن قطعات مختلف از جمله مخزن کولر، دریچه‌ها و… است. شوره می‌تواند عملکرد کولر را دچار اختلال کرده و باعث بروز بیماری و حساسیت در افراد خانه شود. بهترین و موثرترین روش از بین بردن شوره کولر استفاده از برس سیمی است. در حقیقت شوره در اثر سختی بالای آب ایجاد می‌شود و اگر به صورت مرتب تمیز نشود می‌تواند باعث آسیب‌های جبران‌ناپذیر با موتور و قطعات مختلف کولر شود.
روش دیگری که می‌توان برای از بین بردن شوره کولر به کاربرد استفاده از سرکه است. سرکه دارای خاصیت اسیدی بوده و می‌تواند یک رسوب‌زدای عالی باشد. بعد از خاموش کردن کولر می‌توان مقداری سرکه بر روی شوره‌ها اسپری کرده و با استفاده از یک برس اقدام به تمیز نمودن آن کرد. روش سوم برای تمیز کردن رسوبات کولر استفاده از جوهر نمک است. این ماده نیز می‌تواند به سادگی رسوبات کولر را از بین ببرد. برای این کار نیز ابتدا باید کولر خاموش شود و حتماً از دستکش، ماسک و وسایل ایمنی استفاده شود. بعد از استفاده از هر کدام از روش‌های گفته شده بهتر است که تمام قسمت‌های کولر با آب سرد شسته شود و قطعات الکتریکی آن به خوبی خشک گردد.
نحوه جلوگیری رسوب‌گیری کولر
سختی آب مهم‌ترین و اصلی‌ترین دلیل ایجاد رسوب و شوره در کولرهای آبی است و این رسوبات می‌توانند خسارت های مختلفی به سیستم وارد کنند. برای جلوگیری از رسوب‌گیری کولر می‌توان از روش‌های مختلفی استفاده کرد که مهم‌ترین آن‌ها به شرح زیر هستند:
- استفاده از مایع رسوب‌زدا که با ریختن آن در کف کولر، میزان رسوب به شکل قابل توجهی کاهش پیدا می‌کند.
- استفاده از رسوب‌گیر رزینی که به آب ورودی کولر متصل می‌شود و املاح و یون‌های منفی آب را خنثی خواهد کرد. این روش در مناطقی که سختی آب بیشتر است بسیار کارآمد خواهد بود.
- استفاده از توپ شوره که توپ مخصوص روغن تالو است و با قرار دادن آن در مخزن کولر تمام یون‌های کلسیم خنثی شده و از تشکیل رسوب بر روی درهای کولر جلوگیری می‌شود.
جمع بندی نهایی
کولرهای آبی همانند سایر سیستم‌های سرمایشی دیگر بعد از مدتی استفاده دچار اختلال و مشکلات مختلفی شده و نیاز به تعمیر و سرویس پیدا می‌کنند. در روش سرویس کولر آبی لازم است که به مواردی همچون تعویض پوشال‌ها، بررسی سیستم برق‌کشی، روغن‌کاری موتور و دینام، بررسی تسمه و یاتاقان، استفاده از سایه‌بان، محکم کردن اتصالات، سرویس شناور کولر، رنگ‌آمیزی مجدد در صورت نیاز و … توجه داشت.
