کمپرسور باد در حقیقت دستگاهی است که با مکش هوا از محیط و فشرده‌سازی آن، انرژی مکانیکی را به انرژی پتانسیل در قالب هوای فشرده تبدیل خواهد کرد. این دستگاه‌ها می‌توانند بر اساس فاکتورها و پارامترهای متعددی دسته بندی شده و در صنایع مختلفی همچون خودروسازی، ساختمان‌سازی، پزشکی، نساجی، پلیمر و … کاربردهای متعددی دارند. استفاده از این تجهیزات نیازمند رعایت کردن قوانین و استانداردهای مختلف و توجه به نکات ایمنی مختلفی است. در ادامه مطلب به بررسی مهم‌ترین نکات ایمنی کمپرسور در زمان نصب و استفاده پرداخته خواهد شد.
اصلی‌ترین خطرات کار با کمپرسورها
کمپرسورهای باد امروزه جایگاه ویژه‌ای در صنایع مختلف پیدا کرده و می‌توانند استفاده‌های متعددی داشته باشند. عدم توجه به ایمنی کمپرسور می‌تواند باعث بروز خطرات و چالش‌های متعددی شود که مهم‌ترین آن‌ها شامل موارد زیر می‌باشند:
- افزایش غیرمجاز فشار گاز که منجر به ترکیدن تجهیزات و آسیب‌های مالی و جانی می‌شود
- نشت گازهای سمی و ایجاد مشکلات تنفسی و بهداشتی برای افراد
- تماس قطعات متحرک دستگاه و ایجاد جراحات مختلف
- داغ شدن بیش‌ازحد دستگاه و ایجاد آتش‌سوزی
- تولید آلودگی‌های صوتی و ایجاد مشکلات شنوایی و …
اهمیت توجه به ایمنی کمپرسور
همان‌طور که گفته شد پمپ‌های باد از جمله تجهیزات بسیار کاربردی هستند که می‌توانند در بسیاری از صنایع مورد استفاده قرار بگیرند. این تجهیزات در کنار کاربردها و مزیت‌های متعددی که دارند می‌توانند خطرات و چالش‌هایی نیز داشته باشند و حتماً باید در زمان استفاده از آن به نکات ایمنی و استانداردهای بهداشتی توجه داشت. کمپرسورها در اصل با فشرده‌سازی هوا یا گازها، به فشارهای بالایی دست پیدا خواهند کرد که این امر ممکن است خطرات جدی ایجاد کند. مشکلاتی همچون نشت گاز یا هوا می‌تواند منجر به انفجار، آتش‌سوزی و … شود. از جمله مهم‌ترین نکات ایمنی کمپرسورهای باد می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
انتخاب محل مناسب برای نصب کمپرسور
اولین و مهم‌ترین نکته‌ای که در زمان نصب کمپرسورهای باد باید در نظر گرفت محل مناسب است. در اصل انتخاب یک محل استاندارد می‌تواند ایمنی کمپرسور را کاملاً تأمین کند. برای انتخاب محل مناسب نیز باید به نکات مختلفی توجه داشت:
- محل نصب کمپرسور باید کاملاً تراز و هم‌سطح باشد تا کمپرسور در زمان کار کردن دچار لق شدگی، ناترازی و … نشود.
- کمپرسور باید در فاصله مناسبی از مواد قابل اشتعال نصب شود چرا که این دستگاه در طول زمان کار دچار افزایش دما شده و در صورتی که نزدیک منابع اشتعال‌پذیر باشد باعث بروز حریق و انفجار می‌شود.
- محل نصب کمپرسور باید کاملاً خشک و خنک باشد چرا که رطوبت می‌تواند باعث آسیب به قطعات پمپ شده و راندمان آن را تحت تاثیر قرار بدهد.
- محل نصب کمپرسور باید دارای سیستم تهویه مناسبی باشد به‌گونه‌ای که محیط کار کمپرسور به‌صورت مستمر از هرگونه آلودگی و گردوغبار زدوده شود. همچنین سیستم تهویه مناسب می‌تواند از گرم شدن بیش‌ازحد دستگاه و فضای آن جلوگیری کند.
- حتماً باید کمپرسور در نزدیکی منبع انرژی نصب شود تا برای دسترسی به برق، نیاز به استفاده از کابل‌های طولانی نباشد و میزان خطرات آن به حداقل میزان ممکن برسد.
اتصال دقیق به منبع برق
نکته دیگری که در زمان نصب کمپرسورهای باد حتماً باید مورد توجه قرار بگیرد، اتصال مناسب به منبع برق است. روش صحیح اتصال کمپرسور پیستونی سه فاز به تابلو برق و اتصال انواع کمپرسورهای دیگر اهمیت بالایی دارد و لازم است برای این کار به موارد زیر توجه داشت:
- حتماً باید سیستم برق مناسبی برای کمپرسور انتخاب شود چرا که تعدادی از کمپرسورها با برق تک فاز و تعدادی از آن‌ها با برق 3 فاز کار می‌کنند.
- برای جلوگیری از بروز خطراتی همچون اتصالی، آتش‌سوزی، انفجار و … در اثر نوسانات برق حتماً باید از محافظ‌های جریان برق استفاده کرد.
- در زمان نصب کمپرسور باد حتماً باید به اتصال دقیق سیم‌ها توجه داشت.
توجه به اتصالات و لوله‌های کمپرسور
کمپرسورهای باد از اجزا و قطعات مختلفی تشکیل می‌شوند و هرکدام از آن‌ها ویژگی‌ها، قابلیت‌ها و وظایف منحصربه‌فردی دارند. برای اتصال دقیق قطعات و لوله‌ها کمپرسور باید به نکات مختلفی توجه داشت که مهم‌ترین آن‌ها به شرح زیر هستند:
- اتصالات و لوله‌های کمپرسور باید به دقت بررسی شده و هر گونه شل شدگی، ترکیدگی، لق شدگی، شکستگی، نشتی هوا و … بررسی و برطرف شود.
- کمپرسور باد مانند پمپ خلا دارای یک سوپاپ اطمینان است و این سوپاپ باید متناسب با ظرفیت، قدرت، ابعاد و مشخصات کمپرسور انتخاب شود تا بتواند عملکرد مفیدی داشته باشد.
- در زمان نصب کمپرسور حتماً باید از مواد مناسب و مقاوم در برابر فشار هوا و شرایط محیطی برای لوله‌ها و اتصالات استفاده شود.
بررسی فشار و سیستم ایمنی
بعد از آنکه محل مناسب برای نصب کمپرسور مشخص شد و منبع برق و اتصالات آن به‌صورت کامل مشخص گشتند باید از میزان فشار و سیستم ایمنی آن اطمینان حاصل کرد. برای اطمینان از عملکرد دستگاه باید سوپاپ‌های اطمینان را بررسی کرده و میزان فشار دستگاه را متناسب با میزان نیازهای پروژه تنظیم نمود. همچنین تمامی سیستم‌های ایمنی باید به‌صورت منظم تست و آزمایش شوند تا عملکرد و راندمان آن‌ها مورد تایید قرار بگیرد. کیفیت قطعات به کار رفته در تولید کمپرسور باد می‌تواند نقش پررنگی در ایمنی آن داشته باشد به همین دلیل حتماً باید این تجهیزات از نمایندگی‌های رسمی و معتبر خریداری شوند. به عنوان نمونه نمایندگی aerzen در ایران محصولات مطمئن و باکیفیتی همچون بلوئر ارزن به مشتریان عرضه می‌کند که از ایمنی بالایی برخوردارند.
آزمایش نهایی و راه‌اندازی کمپرسور
نکته دیگری که قبل از نصب کمپرسور باد و در زمان نصب آن می‌تواند اهمیت بالایی داشته باشد آزمایش نهایی تمام قطعات و سیستم کمپرسور است. در این مرحله لازم است که تمام قطعات دستگاه مانند موتور، لوله‌کشی‌ها، اتصالات و … آزمایش شوند و از سلامت و عملکرد مناسب آن‌ها اطمینان حاصل شود. برای آزمایش عملکرد دستگاه باید کمپرسور را برای مدت زمان کوتاهی روشن کرده و از کارکرد صحیح آن مطمئن شد. همچنین هرگونه نشتی گاز در لوله‌ها و اتصالات کمپرسور باید بررسی و برطرف شود.
بررسی دوره‌ای کمپرسور
مسئله دیگری که در ایمنی کمپرسور می‌تواند اهمیت بسیار زیادی داشته باشد، بررسی و سرویس دوره‌ای آن است. در اصل کمپرسورها همانند بلوئر روبوسکی و انواع تجهیزات صنعتی دیگر بعد از مدتی نیازمند سرویس، تعویض قطعات مصرفی و تعمیر قطعات آسیب دیده می‌باشند به همین دلیل حتماً باید بعد از نصب به‌صورت دوره‌ای بررسی و سرویس شوند. برای آگاهی دقیق‌تر از زمان سرویس و بررسی دوره‌ای کمپرسورها بهتر است که دفترچه راهنمای آن مطالعه شده و بر اساس دستورات و توصیه‌های شرکت سازنده عمل نمود.
سایر نکات ایمنی
علاوه بر آنکه قبل از نصب کمپرسور باید به نکات ایمنی و ضوابط استاندارد توجه داشت، حتماً باید در زمان نصب و بعد از اتمام نصب نیز به نکات ایمنی مختلف دقت کرد. از مهم‌ترین مواردی که در تأمین ایمنی کمپرسور مهم است می‌توان به استفاده از تجهیزات ایمنی مانند گوشی‌های صداگیر، عینک و شیلد محافظ صورت، لباس ایمنی و … اشاره کرد. همچنین باید از برداشتن درب و کاورهای کمپرسور در زمان کار کردن آن خودداری نمود و در نزدیکی‌های دستگاه اقدام به جوشکاری نکرد. در نهایت حتماً تمامی کسانی که از کمپرسور باد در فضای صنعتی و کارگاهی استفاده می‌کنند باید آموزش‌های اصولی و ایمنی را دریافت کرده باشند و با دستورالعمل‌های دستگاه آشنایی داشته باشند.
جمع‌بندی نهایی
کمپرسور باد ازجمله تجهیزاتی است که کاربردهای متعددی در صنایع گوناگون دارد اما نصب و استفاده از این دستگاه نیازمند رعایت نکات، قوانین و استانداردهای مختلفی است. از مهم‌ترین نکات قبل از نصب کمپرسور می‌توان به مواردی همچون انتخاب محل مناسب برای نصب، اتصال دقیق به منبع برق، توجه به اتصالات و لوله‌های کمپرسور، بررسی فشار و سیستم ایمنی، آزمایش نهایی و راه‌اندازی کمپرسور، بررسی دوره‌ای کمپرسور و … اشاره کرد.
