پمپ‌های وکیوم از جمله تجهیزاتی هستند که قادرند مولکول‌های هوا یا گاز را از یک محیط یا محفظه آب‌بندی شده تخلیه کرده و یک فشار منفی یا خلأ نسبی ایجاد کنند. این پمپ‌ها می‌توانند استفاده‌های صنعتی، نیمه‌صنعتی و غیر صنعتی متعددی داشته باشند و بر اساس پارامترهای مختلفی همچون فشار عملیاتی، نحوه و مراحل کار، ابعاد و اندازه و … دسته‌بندی می‌شوند. هرکدام از انواع پمپ‌های وکیوم می‌توانند از قطعات و اجزای مختلفی تشکیل شده و ساختار منحصربه‌فردی داشته باشند. در ادامه مطلب به بررسی و معرفی ساختار انواع مدل‌های مختلف وکیوم پرداخته می‌شود.
پمپ وکیوم، کاربردها و قطعات آن
همان‌طور که گفته شد پمپ وکیوم (Vacuum Pump) دستگاهی است که می‌تواند مولکول‌های هوا یا گاز را از یک محیط یا محفظه آب‌بندی شده خارج کرده و فشاری منفی و خلای نسبی ایجاد کند. این دستگاه‌ها از قطعات مختلفی تشکیل می‌شوند که مهم‌ترین آن‌ها شامل مواردی همچون تیغه، روتور، پروانه، شفت، پوسته، شیرآلات، کاسه‌نمدها، بلبرینگ‌ها، شیرهای یک‌طرفه، گیج‌ها، فشارسنج‌ها، رادیاتور، فیلتر، سیلندر، اورینگ، شیربرقی، شیر هوادهی، موتور، محفظه، فولی، پولی و … هستند.
از مهم‌ترین کاربردهای پمپ خلأ می‌توان به استفاده در صنایع بسته‌بندی، غذا و دارو، پزشکی، کشاورزی، لوازم‌خانگی، داروسازی، پتروشیمی، نفت و گاز و … اشاره داشت. در مقاله‌ای تحت عنوان روغن مناسب روتس بلوئر و روتس وکیوم به بررسی و معرفی روغن مناسب برای روتس بلوئرها و روتس وکیوم‌ها پرداخته شده است که می‌تواند اطلاعات مفیدی به خواننده ارائه کند.
ساختار انواع مدل‌های مختلف وکیوم
همان‌طور که گفته شد پمپ‌های وکیوم می‌توانند بر اساس فاکتورها و پارامترهای متعددی دسته‌بندی شوند و از تنوع بالایی برخوردارند. هرچند که این پمپ‌ها می‌توانند از قطعات مشابه متعددی برخوردار باشند اما همچون بلوئر هوا، ساختار هرکدام از آن‌ها منحصربه‌فرد بوده و می‌توانند استفاده‌های متعددی داشته باشند. در حقیقت ساختار هرکدام از این پمپ‌ها می‌تواند با توجه به عملکرد، حوزه کاربرد، نوع فعالیت و … متفاوت باشد. از جمله پرکاربردترین پمپ‌های وکیوم و ساختار آن‌ها شامل موارد زیر هستند:
پمپ‌های خلا روتاری پره ایی روغنی
پمپ‌های وکیوم روغنی از جمله پمپ‌هایی هستند که از روغن برای خنک کاری و روانکاری استفاده می‌کنند و انواع مختلفی خواهند داشت. پمپ‌های روتاری از جمله پمپ‌های کاربردی هستند به صورت روتاری (چرخشی و دوار) کار کرده و در آن دو تیغه روتور 180 درجه چرخانده خواهد شد. در این پمپ‌ها در اثر چرخش تیغه‌های روتور، هوا از یک طرف وارد شده و پس از ایجاد مکش و وکیوم توسط مکانیسم پمپ خلأ روغنی، از سمت دیگر خارج خواهد شد. این پمپ‌ها شامل انواع پمپ‌های تک استیج و چند استیج می‌باشند.
ساختار و عملکرد انواع پمپ خلأ روغنی به‌طورکلی شبیه به هم و از سیلندر یا محفظه مکش و روتور و پره‌های وکیوم تشکیل شده‌اند. در این پمپ‌ها از روغن و هوا برای خنک کاری، روانکاری و جلوگیری از اصطکاک و سایش قطعات استفاده می‌شود.
پمپ وکیوم رینگ مایع یا لیکوئید رینگ
پمپ‌های وکیوم رینگ مایع از جمله پمپ‌هایی هستند که برای خنک کاری و روانکاری از مایعات استفاده می‌کنند. مایع در این پمپ‌ها نقش درزگیر را داشته و برای بار بخار متوسط تا زیاد کاربرد دارد. این پمپ‌ها قادر هستند که تا 30 تور خلأ ایجاد کنند و برای خلأ بیشتر نیز از سیالات کم فشار در آن‌ها استفاده می‌شود. در حقیقت هرکدام از این پمپ‌ها از سیالی استفاده می‌کنند که هماهنگی بالایی با قطعات داشته باشند و می‌توانند ضریب اطمینان بالایی داشته باشند هر چند که از قیمت‌های زیادی نیز برخوردارند.
پمپ وکیوم روتاری وین با پره دوار
پمپ‌های وکیوم روتاری وین با پره دوار از دیگر پمپ‌های بسیار کاربردی در صنایع مختلف هستند که معمولاً برای گازهای خنثی، خشک و تمیز به کار می‌روند. درزگیری در این پمپ‌ها نیز با استفاده از روغن انجام می‌شود و با توجه به آنکه از روغن برای روانکاری استفاده می‌کند، میزان مکش آن حدوداً 5 تور است. این پمپ‌ها قیمت متوسطی دارند.
پمپ وکیوم پیستونی
پمپ‌های پیستونی از دیگر مدل‌های مختلف وکیوم هستند که شامل اجزایی همچون سیلندر، پیستون، شیر ورودی، شیر خروجی، آکومولاتور، شیر فشارشکن، گیج فشارسنج، گان و لانس، فیلتر و … بوده و مکانیسم عملکرد آن‌ها بر حرکت یک پیستون در سیلندر در مرحله مکش و دهش استوار است.
پمپ وکیوم روتاری پیستون یا پیستون دوار
پمپ وکیوم روتاری پیستون دوار نیز از جمله پمپ‌های بسیار کاربردی است که در صنایع مختلف و برای کارهای سنگین به کار می‌رود. این پمپ‌ها قادر هستند که در شرایط مختلف تا 50 تور وکیوم ایجاد کنند. این پمپ‌ها می‌توانند برای محیط‌های آلوده و شرایط سخت گزینه بسیار مناسبی باشند اما از قیمت‌های بالایی برخوردارند.
پمپ وکیوم خشک
پمپ‌های خشک یا دارای از انواع پمپ‌های وکیوم هستند که برخلاف پمپ‌های رینگ روغن یا رینگ مایع فقط از هوا برای خنک کاری استفاده می‌کنند. در اصل در این پمپ‌ها هیچ‌گونه مایعی برای درزگیری استفاده نمی‌شود به همین دلیل نمی‌توانند گزینه مناسبی برای مواد خورنده و محیط‌های این‌چنینی باشند. پمپ‌های وکیوم دارای می‌توانند تا 10 میلی‌متر جیوه خلا ایجاد کنند.
پمپ خلا آب در گردش
پمپ خلا آب در گردش از جمله مدل‌های مختلف وکیوم است که در آن آب نقش اصلی را در ایجاد خلأ پایدار داشته و آب به‌عنوان خنک‌کننده قطعات به کار می‌رود. این پمپ وکیوم دارای محفظه سیلندر و پروانه‌ای است که مستقیما به الکتروموتور کوبل شده و از دریچه ورودی آن آب و هوا وارد می‌شوند و به سمت دریچه خروجی منتقل می‌گردند. این پمپ‌ها قادر هستند که تا فشار 30 میلی بار تولید کنند و برای دستیابی به فشارهای کمتر می‌توان از پمپ‌های وکیوم روغنی استفاده کرد. پمپ‌های آبی می‌توانند از نظر میزان خلا به دو دسته اصلی تقسیم می‌شوند:
پمپ‌هایی با خلاء 80 میلی بار که به صورت تک پروانه‌ای بوده و می‌توانند از 10 تا 200.000 متر مکعب مکش داشته باشند.
پمپ‌هایی با خلاء 30 میلی بار که به شکل دو پروانه‌ای طراحی و تولید شده سرعت به خلأ رسیدن بسیار بالاتری دارند.
پمپ‌های خلأ آب در گردش از نظر نو کوپله نیز می‌توانند شامل مواردی همچون پمپ‌های End close، پمپ‌های مگنت کوپلینگ و پمپ‌های کوپله با کوپلینگ و تسمه و پولی می‌باشند
وکیوم بوستر یا تقویت کننده خلا
پمپ وکیوم بوستر-روتس روتاری لوب در حقیقت یک شتاب دهنده گازها است و می‌تواند استفاده‌های صنعتی متعددی داشته باشد. وکیوم بوستر به این صورت عمل می‌کند که سرعت سیال ارسالی به پمپ خلأ افزایش می‌یابد و باعث افزایش خلا دستگاه می‌شود. پارس وکیوم به‌عنوان نماینده روبوسکی بیشتر از 3 دهه است که به مشتریان خدمات رسانی می‌کند و می‌تواند انواع پمپ‌های وکیوم را با بالاترین کیفیت و کارایی ممکن در اختیار آن‌ها قرار دهد.
پمپ خلا لوب
پمپ‌های وکیوم لوب، پمپ‌هایی هستند که پره‌های آن‌ها به شکل دانه لوبیا بوده و با دقت بسیار خوبی در خلاف جهت یکدیگر به حرکت در می‌آیند. این پره‌ها می‌توانند هوای موجود را در فضایی تحت فشار قرار داده به دام انداخته و در نهایت به بیرون هدایت کنند. این هوا می‌تواند روغن نقش روانکاری و خنک کاری را داشته باشد.
جمع‌بندی نهایی
پمپ‌های وکیوم از جمله تجهیزاتی هستند که به منظور ایجاد فشار منفی و خلا نسبی در یک محفظه خاص استفاده می‌شوند و می‌توانند تنوع بالایی داشته باشند. این تجهیزات با وجود برخورداری از قطعات و اجزای مشترک می‌توانند عملکرد و ساختار متفاوتی داشته باشند و در پروژه های مختلفی به کار بروند.
