پمپ‌ها از جمله تجهیزاتی هستند که می‌توانند برای پمپاژ و انتقال سیالات مختلف از نقطه‌ای به نقطه دیگر کاربرد داشته باشند و از استفاده‌های صنعتی، نیمه‌صنعتی و غیر صنعتی متعددی برخوردار هستند. پمپ‌ها می‌توانند بر اساس فاکتورها و پارامترهای مختلفی همچون نوع موتور، تعداد مراحل کار، قدرت و فشار و … دسته‌بندی شده و انواع مختلفی دارند. هر کدام از انواع پمپ‌ها می‌توانند از قطعات مختلفی برخوردار باشند و هر کدام از این قطعات از وظایف و کاربردهای ویژه‌ای برخوردارند. در ادامه این مطلب از صنایع پارس وکیوم به بررسی کامل پروانه پمپ، کاربرد و مزیت‌های آن پرداخته می‌شود.
پروانه پمپ چیست؟
پروانه پمپ (Pump Impeller) در حقیقت به قطعه‌ای از قطعات پمپ گفته می‌شود که از تیغه‌های مورب و شعاعی برخوردار است و می‌تواند انواع مختلفی همچون پروانه‌های باز و بسته داشته باشد. پروانه پمپ در اصل انرژی را از موتور پمپ به سیال منتقل می‌کند و باعث حرکت و انتقال آن می‌شود. پروانه پمپ می‌تواند میزان جریان و فشار سیالات در سیستم را تعیین کند و اندازه و شکل آن نیز متناسب با نوع سیال مشخص خواهد شد. به صورت کلی پروانه پمپ با انتقال انرژی به سیال، باعث بالا رفتن سرعت سیال در بخش تخلیه و یا همان خروجی پمپ خواهد شد.
انواع پروانه پمپ
از آنجایی که امروزه انواع مختلفی از پمپ‌ها مانند پمپ خلأ، پمپ گریز از مرکز، پمپ جابجایی مثبت و … وجود دارند، پروانه‌ها نیز تنوع بالایی داشته و هر کدام می‌توانند در نوع خاصی از پمپ‌ها به کار رفته و کارآیی متفاوتی داشته باشند. رایج‌ترین پروانه‌های پمپ شامل موارد زیر هستند:
پروانه باز
همان‌طور که از نام آن مشخص است، پروانه باز دارای پره‌هایی است که از دو طرف باز بوده و هیچ‌گونه محافظی ندارد. این پروانه‌ها جز پروانه‌های ضعیفه به شمار می‌روند چراکه از هیچ طرفی پشتیبانی نمی‌شوند و معمولا در پمپ‌هایی به کار گرفته می‌شوند که از ابعاد کوچک‌تری برخوردار بوده و قیمت کمتری دارند. این پروانه‌ها برخلاف پروانه‌های بسته می‌توانند محتوای جامد را تحمل کنند و برای کار بدون کاویتاسیون، آسیب دیدن و از دست دادن کارایی به NPSH (Net Positive Suction Head) بالاتری نیاز خواهند داشت.
پروانه بسته
پروانه بسته در حقیقت می‌تواند نقطه مقابل پروانه باز باشد چراکه این پروانه‌ها از پشت و جلو محصور شده و از استحکام و ماندگاری بالایی برخوردار است. پروانه‌های بسته نیاز به NPSH پایینی دارند و از جریان کارآمدتری برخوردار هستند. این پروانه‌ها به دلیل اتکا به حلقه‌های سایش با فاصله نزدیک برای کاهش بارهای محوری و کمک به حفظ کارایی، از طراحی پیچیده‌تری برخوردار بوده و قیمت بالاتری نیز دارند. پروانه‌های بسته به دلیلی ویژگی‌ها و قابلیت‌هایی که دارند بهترین و کارآمدترین پروانه برای پمپ‌های بزرگ هستند و در تماس با مواد جامد مستعد گرفتگی می‌باشند.
پروانه نیمه باز
پروانه‌های نیمه باز به نوعی از پروانه‌های پمپ گفته می‌شوند که از یک پوشش محافظتی در قسمت پشت برخوردارند و از استحکام مکانیکی مناسبی برخوردارند. این پروانه‌ها می‌توانند از نظر کارایی، عملکرد و NPSHR مابین پروانه‌های باز و بسته قرار بگیرند و به همین دلیل از آنها در انواع پمپ‌های متوسط استفاده می‌شود. نکته‌ای که در این پروانه‌ها وجود دارد این است که فاصله بین پره‌ها و محفظه پمپ باید کم باشد تا کارایی مناسبی داشته باشند.
پروانه گردابی
پروانه گردابی نیز یکی از انواع پروانه‌هایی است که در پمپ‌ها استفاده می‌شود و می‌تواند از نظر ظاهری شباهت زیادی به پروانه‌های نیمه باز داشته باشد با این تفاوت که از فضای بیشتری در پیچ برخوردار بوده و عملکرد متفاوتی خواهد داشت. این پروانه‌ها می‌توانند بهترین و کارآمدترین گزینه برای سیالات کثیف حاوی زباله و مواد جامد رشته‌ای باشند چراکه گرداب/خلاء ایجاد کرده و در حین کشیده شدن مایع، هر گونه ماده جامد را از پروانه دور نگه خواهد داشت و دچار آسیب نخواهد شد. این پروانه‌ها از خطر گرفتگی کمتری برخوردار بوده و قابلیت جابجایی جامدات در آنها بسیار عالی است هرچند که راندمان آنها کمتر است.
پروانه برشی
پروانه برشی نوع دیگری از پروانه‌های پمپ است که برای کنترل مواد جامد طراحی شده و شباهت بالایی به پروانه‌های گردابی دارد. این پروانه دارای لبه های تیز و قیچی مانندی است که برای خرد کردن و از بین بردن مواد جامد طراحی شده‌اند و می‌توانند برای پمپاژ فاضلاب بسیار مناسب باشند. این پروانه‌ها در مقایسه با پروانه‌های گردابی راندمان کمتری دارند.
- در کنار تقسیم‌بندی‌های گفته شده، پروانه‌ها می‌توانند از نظر جنس نیز تنوع بالایی داشته باشند و در انواع پروانه‌های فلزی، پلاستیکی و پلیمری تولید شوند.
- از نظر نوع و طراحی پره‌های پروانه نیز می‌توان گفت پروانه پمپ‌ها انواع مختلفی دارند که شامل پروانه‌های دارای تیغه خمیده به عقب، پروانه‌های دارای تیغه شعاعی و پروانه‌های داری تیغه منحنی به جلو هستند.
تأثیر قطر پروانه در عملکرد آن
علاوه بر نحوه طراحی و جنس پروانه، قطر آن نیز می‌تواند نقش مؤثری در عملکرد و راندمان آن داشته باشد. هرچقدر پروانه پمپ قطر بیشتری داشته باشد و بزرگ‌تر باشد می‌تواند سرعت جانبی بیشتری نیز در خروجی ایجاد کند و در نهایت هد و دبی تولید شده توسط پمپ افزایش می‌یابد و با کاهش قطر پروانه نیز هد و دبی کاهش می‌یابد. بسیاری از پروانه‌ها را می‌توان به راحتی برش داد و قطر آنها را کاهش داد به گونه‌ای که برای اهداف مورد نظر کارایی مناسب داشته باشند.
علائم خراب شدن پروانه پمپ
پروانه پمپ از جمله قطعاتی است که کاربرد و کارایی متعددی دارد و می‌تواند در اثر عوامل مختلفی دچار ایراد و مشکل شود. از جمله مهم‌ترین علائم خراب شدن پروانه پمپ می‌توان به مواردی همچون نشتی پمپ، پرایمینگ مجدد آهسته، صداها یا لرزش‌های غیرمعمول، گرم شدن بیش از حد، کاهش جریان پمپ، کاهش راندمان پمپ، افزایش سروصدای پمپ و … اشاره کرد.
پروانه پمپ قطعه‌ای است که از تیغه‌های مورب و شعاعی برخوردار است و می‌تواند انواع مختلفی همچون پروانه‌های باز، بسته، نیمه باز، برشی و گردابی داشته باشد و از نظر سایز، جنس و نحوه عملکرد نیز تنوع بالایی دارد. نقش پروانه در پمپ‌ها تعیین میزان جریان و فشار سیالات در سیستم بوده و می‌تواند در افزایش و کاهش هد و دبی پمپ نقش مؤثری داشته باشد.
