پمپ‌ها از جمله تجهیزاتی هستند که امروزه در صنایع مختلفی مورد استفاده قرار گرفته و کاربردهای متعددی دارند. این تجهیزات می‌توانند بر اساس فاکتورها و پارامترهای مختلفی همچون قدرت، نوع موتور، فشار و سرعت، تعداد مراحل کار و … دسته‌بندی شوند. پمپ‌های مارپیچی یا پمپ‌های اسکرو یکی از انواع پمپ‌های جابجایی مثبت هستند که به واسطه ویژگی‌ها و مشخصات منحصربه‌فرد خود برای انتقال انواع سیالات رقیق و غلیظ مناسب هستند. در ادامه مطلب در پارس وکیوم به بررسی کامل پمپ مارپیچی، انواع آن، کاربردها و مزایایی که دارد پرداخته خواهد شد.
پمپ مارپیچی چیست؟
پمپ مارپیچی (SCREW PUMP) در حقیقت نوعی پمپ جابجایی مثبت است که در آن جریان سیال به شکل محوری از بین قطعات پمپ عبور خواهد کرد. این پمپ‌ها دارای الگوی جریان محوری بوده و سرعت جریان سیال در آن پایین می‌باشد و همین امر باعث می‌شود که برای هم زدن یا گرفتن روغن از سیال پمپ مناسبی باشد. این پمپ‌ها خود مکش بوده و می‌توانند انواع سیالات رقیق و غلیظ را انتقال بدهند.
انواع پمپ مارپیچی
پمپ‌های مارپیچی یا اسکرو همانند انواع پمپ‌های دیگر می‌توانند بر اساس فاکتورهای مختلفی دسته‌بندی شده و کاربردهای متعددی داشته باشند اما به صورت کلی می‌توانند شامل دو دسته اصلی باشند که به شرح زیر می‌باشند.
پمپ مارپیچی با دنده همزمان کننده
این نوع از پمپ‌های مارپیچی به‌گونه‌ای طراحی شده‌اند که در آن‌ها مارپیچ‌ها با هم در تماس نبوده و یک جفت دنده خارج از محفظه پمپاژ وظیفه تنظیم حرکت مارپیچ‌ها را بر عهده خواهند داشت. این پمپ‌ها می‌توانند برای پمپاژ انواع سیالات ویسکوز، سیالات غیر همگن و سیالات حاوی ذرات جامد مناسب باشند.
پمپ مارپیچی بدون دنده همزمان کننده
این نوع از پمپ‌های مارپیچی نیز به‌گونه‌ای طراحی شده‌اند که دنده‌ها متحرک بوده و در اثر تماس باهمدیگر می‌چرخند. این پمپ‌ها بیشتر برای انتقال موادی که تا حدی خاصیت روغنی دارند مانند مواد نفتی مناسب هستند. حرکت همزمان مارپیچ‌ها در این پمپ‌ها که با فاصله مناسبی در کنار هم قرار گرفته‌اند باعث می‌شوند که از فواصل ایجاد شده در میان مارپیچ‌ها حجم مشخصی از مواد از طرف ورودی به طرف دهانه خروجی پمپ حرکت کند.
مهمترین ویژگی‌ها و مزیت‌های پمپ مارپیچی
پمپ‌های اسکرو همانند پمپ وکیوم و انواع پمپ‌های دیگر می‌توانند ویژگی‌ها، مشخصات و مزیت‌های متعددی داشته باشند. از مهمترین مزیت‌های این پمپ‌ها می‌توان به مواردی همچون قابلیت اطمینان بالا، طول عمر بالا، تعمیرات ناچیز، قابلیت استفاده در فشار بالا، فراهم کننده جریانی آرام و بدون تلاطم، سطح پایین ارتعاشات و لرزش، داشتن ویژگی عالی خود هواگیری، عدم نیاز به هواگیری، تراز کردن نیروها و فشارها به صورت هیدرولیکی، عدم نیاز به یاتاقان، سازگاری بالا با درایوهای سرعت متغیر و … اشاره کرد. مهمترین ویژگی‌ها و خصوصیات این پمپ‌ها نیز به شرح زیر می‌باشند:
- این پمپ‌ها کاربردهای وسیعی در بسیاری از صنایع دارند
- دارای قابلیت خودمکشی (Self – Prime) بوده و نیازی به هواگیری ندارند.
- دارای قابلیت کنترل ظرفیت خروجی پمپ با تنظیم دور هستند
- ساختمان این پمپ‌ها از حجم کمی برخوردار بوده و امکان اتصال مستقیم الکتروموتور بدون استفاده از گیربکس کاهنده در آن‌ها وجود دارد.
- این پمپ‌ها تعمیرات آسان و ساده‌ای داشته و قطعات آن‌ها به سادگی تعویض خواهند شد.
- برای پمپاژ و انتقال انواع سیالات رقیق و غلیظ مناسب هستند
- دارای کمترین ضربان خروجی و کمتری آلودگی صوتی ممکن هستند.
- این پمپ‌ها قدرت مکش بالایی داشته و دبی خروجی آن‌ها در تغییرات فشار دارای ثبات خوبی است.
- رنج وسیعی از فشار و دبی را پوشش داده و ظرفیت سیال خروجی در آن‌ها به فشار سیال ورودی وابسته نیست.
- هیچ‌گونه ارتعاشی نداشته و می‌توانند در سرعت‌های دورانی بالاتر کار کنند.
مهمترین کاربردهای پمپ مارپیچی
با توجه به ویژگی‌ها، خصوصیات و مزیت‌هایی که برای این پمپ‌ها عنوان شد می‌توان انتظار داشت که کاربردهای وسیعی نیز در صنایع مختلف داشته باشند. از مهمترین کاربردهای پمپ‌های اسکرو می‌توان به موارد زیر اشاره داشت:
- استفاده در صنایع شیمیایی و انتقال انواع مواد شیمیایی، مواد قلیایی (کاستیک)، چسب و رزین، اسیدها، انواع پلیمر
- استفاده در صنایع دارویی و غذایی برای پمپاژ و انتقال انواع نوشیدنی‌ها، انواع کرم و ژل، انواع خمیر، روغن‌ها و …
- استفاده در تولید انرژی، نفت و گاز برای انتقال و پمپاژ نفت خام، آسفالت و قیر، نفت و گازوییل، انواع روغن، پسماند، نیروگاه‌ها (انتقال و تزریق سوخت) و …
- استفاده در صنعتی حمل‌ونقل برای بارگیری و تخلیه کشتی‌ها، تانکرها، مخازن ریلی، ترمینال‌ها و بنادر
- استفاده در صنایع دریایی، کشتی‌سازی، فاضلاب و آب دریا و …
اجزای پمپ مارپیچی و نکات مهم در خرید آن‌ها
پمپ‌های مارپیچی همانند انواع پمپ‌های دیگر می‌توانند شامل اجزا و قطعات مختلفی باشند. مهمترین قطعات این پمپ‌ها شامل مواردی همچون الکتروموتور، گیربکس، روتور، استاتور و سیستم آب‌بندی هستند که هر کدام از ویژگی‌ها، قابلیت‌ها و وظایف مختلفی برخوردارند. برای خرید پمپ‌های مارپیچی لازم است که به نکات و فاکتورهای مختلفی توجه داشت که مهمترین آن‌ها شامل موارد زیر هستند:
- دبی یا ظرفیت پمپ که برحسب لیتر بر دقیقه یا لیتر بر ساعت متر‌مکعب بر ساعت اندازه‌گیری می‌شود و حداکثر میزان ماده لازم برای پمپاژ را مشخص می‌کند.
- هد یا فشار که بر حسب بار ارزیابی شده و میزان مسافتی که مایع باید پمپ شود را مشخص می‌کند.
- ویسکوزیته یا گرانروی که برحسب cps یا cst محاسبه شده و به خواص فیزیکی مایع پمپ شده بستگی دارد.
- خواص فیزیکی سیالات مانند سایش و خورندگی و …
- خواص شیمیایی
- دمای کاری پمپ و شرایط محیطی آن
قیمت پمپ مارپیچی
از آنجایی که پمپ‌های اسکرو تنوع بالایی دارند نمی‌توان قیمت و نرخ مشخصی برای آن‌ها عنوان کرد. از جمله مهمترین فاکتورهایی که در تعیین قیمت این پمپ‌ها موثر هستند می‌توان به مواردی همچون نوع پمپ از نظر طراحی دنده‌ها، برند و شرکت سازنده پمپ، ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی پمپ، استانداردهای تولید و مدت زمان گارانتی، نرخ ارز و نوسانات آن، فروشگاه عرضه‌کننده و … اشاره کرد.
جمع‌بندی نهایی
پمپ‌های اسکرو یا مارپیچی از جمله انواع پمپ‌های جابجایی مثبت هستند که در آن‌ها جریان سیال به شکل محوری از بین قطعات پمپ عبور می‌کند. این پمپ‌ها می‌توانند انواع مختلفی داشته باشند و با توجه به مزیت‌هایی همچون طول عمر بالا، عدم لرزش و صدا، عدم نیاز به هواگیری، راندمان عالی و … کاربردهای متعددی در صنایع شیمیایی، غذا و دارو، نفت و گاز، حمل‌ونقل و … دارند.
