پمپ آب یکی از کاربردی‌ترین تجهیزاتی است که برای انتقال و پمپاژ آب در ساختمان‌های مسکونی، کارخانه‌ها، مزارع و … به کار می‌رود و می‌تواند انواع مختلفی از نظر قدرت، سرعت، اندازه و ابعاد، نحوه عملکرد، ظرفیت و … داشته باشد. پمپ‌ها همچون سایر تجهیزات می‌توانند طول عمر مفید و مشخصی داشته باشند و بعد از مدتی دچار مشکلات مختلفی شوند. یکی از مشکلاتی که برای پمپ‌های آب ایجاد می‌شود، سوختن موتور آن است که باعث می‌شود دیگر قادر به پمپاژ آب نباشد. در ادامه مطلب به بررسی دلایل و نشانه‌های سوختن پمپ آب و همچنین نحوه تشخیص آن پرداخته خواهد شد.
نشانه‌های سوختن پمپ آب
همان‌طور که گفته شد پمپ‌های آب می‌توانند انواع مختلفی داشته باشند و در پروژه‌های مختلفی مورد استفاده قرار بگیرند. برای آنکه یک پمپ عملکرد و کارایی مناسبی داشته باشد لازم است که شرایط مختلفی همچون نصب مناسب، تناسب ظرفیت پمپ آب و نیاز آبی و … فراهم باشد. پمپ‌های آب می‌توانند در اثر مشکلاتی همچون فشار پایین آب، کار کردن بیش از حد، ایرادات سیستمی و … دچار عدم مکش و در نهایت سوختگی شوند. از جمله مهم‌ترین نشانه‌های سوختن پمپ آب خانگی می‌توان به موارد زیر اشاره داشت.
کاهش جریان آب در سیستم لوله‌کشی
یکی از مهم‌ترین و اصلی‌ترین نشانه‌های سوختن پمپ آب کاهش میزان جریان آب است. البته باید توجه داشت که گاهی ممکن است کاهش جریان آب در اثر مشکلاتی همچون گرفتگی و انسداد لوله‌های آب و یا نشتی داشتن آن‌ها باشد. برای آنکه از منبع کاهش جریان آب اطمینان پیدا کرد ابتدا باید تمامی لوله و اتصالات بررسی شوند و سپس فشار آب موجود در پمپ با فشارسنج اندازه‌گیری شود. اندازه‌گیری فشار باید در چند نقطه انجام شود تا محل دقیق افت فشار مشخص شود و در نهایت اقدام به برطرف کردن مشکل و تعمیر قطعات کرد. در حقیقت زمانی که جریان آب کاهش پیدا کند می‌تواند نشان‌دهنده مشکلاتی همچون نیم‌سوز شدن الکتروموتور، خراب شدن الکتروموتور، نشتی در واشرها و اتصالات، گرفتگی و انسداد لوله‌ها، سائیدگی پروانه و قطعات داخلی پمپ و … باشد.
صدای زیاد پمپ آب
یکی دیگر از نشانه‌های اصلی و مهم سوختن پمپ آب افزایش غیر معمول صدای پمپ است. زمانی که پمپ آب صدایی همچون تکان خوردن چند تیله کوچک در داخل یک قوطی فلزی داشته باشد نشان می‌دهد که پره‌ها سوراخ شده و یا بخش داخلی آن دچار مشکل شده است. در اصل این صدا می‌تواند نشان دهنده افتادن رینگ‌ها، حباب‌زایی، مسدود شدن و … در بخش‌های داخلی پمپ باشد. تولید سروصداهای ناهنجار در پمپ که می‌تواند منجر به سوختگی آن شود می‌تواند در اثر عوامل و دلایل مختلفی باشد که مهم‌ترین آن‌ها شامل عدم نصب صحیح پمپ و محکم نبودن پمپ در محل خود، خراب شدن پروانه پمپ و قطعات داخلی آن، تغییر ولتاژ برق و نوسانات آن و … رخ بدهد و باید منشأ و منبع آن مشخص شود.
برای آنکه این مشکل را تشخیص داد لازم است که ابتدا پمپ آب را بدون آنکه آبی داخل آن باشد روشن کرد. در این حالت اگر همچنان صداهای ناهنجار تولید کرد نشان دهنده وجود مشکلات مکانیکی در آن است ولی اگر پمپ در زمانی که پر از آب باشد تولید صدا کند نشان می‌دهد که مشکلات هیدرولیکی دارد. البته باید توجه داشت که روشن کردن پمپ آب بدون آب برای چند ثانیه مجاز است و به هیچ عنوان نباید بیش از حد آن را روشن کرد چرا که عدم وجود آب می‌تواند باعث داغ شدن و سوختن کامل پمپ شود.
داغ شدن زیاد پمپ آب
از دیگر علائمی که نشان می‌دهد پمپ آب سوخته یا نیم‌سوز شده است افزایش دمای آن است. در حقیقت داغ شدن پمپ می‌تواند دلایل مختلفی داشته باشد که مهم‌ترین آن‌ها وارد نشدن آب کافی به داخل پمپ، خراب شدن بلبرینگ‌ها و قطعات داخلی پمپ، نوسانات برق و نامناسب بودن ولتاژ آن، خراب شدن الکتروموتور پمپ، خارج شدن پروانه پمپ از جای خود، مسدود شدن دریچه هوا و … هستند. برای تشخیص دلیل اصلی داغ شدن پمپ نباید به هیچ عنوان پمپ را بلافاصله باز کرد و باید منتظر ماند به خوبی خشک شود. باز کردن پمپ در زمان داغی می‌تواند باعث وارد شدن فشار ناگهانی به داخل پیچک شود.
خاموش و روشن شدن پمپ آب
خاموش شدن و روشن نشدن پمپ آب، پمپ وکیوم و … می‌تواند از مهم‌ترین دلایل سوختن پمپ آب است و این مشکل می‌تواند ناشی از معیوب بودن کلید اتومات مکانیکی است. این کلید می‌تواند با کم و زیاد شدن میزان فشار آب کار می کند. چنانچه کلید اتوماتیک مکانیکی تنظیم نباشد می‌تواند باعث روشن و خاموش شدن غیر عادی پمپ شود و در نهایت این روشن و خاموش شدن می‌تواند منجر به سوختن آن گردد. در کنار موارد گفته شده عوامل دیگری نیز می‌توانند نشان دهنده سوختن پمپ آب باشند که مهم‌ترین آن‌ها شامل مواردی زیر هستند
- یکسره کار کردن پمپ که در اثر عواملی همچون هوا کشیدن پمپ آب، خشک کار کردن پمپ و … رخ می‌دهد و باید بررسی شوند.
- گیرپاژ کردن پمپ که ناشی از مشکلاتی همچون نقص فنی در شفت الکتروموتور، نقص فنی در پروانه، نقص فنی در بلبرینگ، شکسته شدن بلبرینگ‌ها و … ایجاد می‌شود.
- نشتی پمپ که می‌تواند دلایل مختلفی همچون عدم اتصالات مناسب، شکستگی قطعات و … داشته باشد.
کاهش سرعت پمپ بعد از شروع به کار پمپ
اگر بعد از روشن شدن پمپ آب، زمان بیشتری برای شروع به کار آن صرف شود و در مقایسه با گذشته سرعت کمتری داشته باشد و در حقیقت کندتر استارت بخورد می‌تواند نشان از سوختن پمپ داشته باشد. در حقیقت این کندی سرعت می‌تواند نشان دهنده زیاد شدن فضای خلاصی پمپ آب شود. همچنین اگر فضای خلاصی پمپ آب مناسب بود کندی سرعت پمپ می‌تواند ناشی از عواملی همچون نشتی در اتصالات، سفت شدن پیچ واشرها، مسدود شدن اتصالات و لوله‌ها، خراب شدن آبکش پیچک، نیم‌سوز شدن الکتروموتور یا خرابی آن، هوا گرفتگی پمپ و … باشد و باید تمامی موارد گفته شده بررسی و در صورت نیاز برطرف شوند.
نیم‌سوز شدن پمپ آب
گاهی ممکن است که سوختن پمپ آب به‌گونه‌ای باشد که همچنان کرد بکند اما در عملکرد آن کم و کاستی‌هایی مشاهده شود. در این حالت اصطلاحاً پمپ آب نیم‌سوز شده است. نیم‌سوز شدن پمپ می‌تواند بعد از مدتی باعث سوختن کامل پمپ شود. از جمله مهم‌ترین نشانه‌های نیم‌سوز شدن پمپ آب می‌توان به مواردی همچون افزایش صدای پمپ و کم شدن فشار آب، اتصال بدنه پمپ، مشکل در منبع تحت فشار، نشتی داشتن لوله‌ها، تنظیم نبودن ست کنترل و … اشاره کرد. برای جلوگیری از سوخته شدن کامل پمپ حتما باید توسط افراد متخصص و ماهر بررسی شود.
جلوگیری از سوختن پمپ آب
به صورت کلی هر کدام از پمپ‌های آب می‌توانند طول عمر مشخصی داشته باشند اما رعایت کردن نکات و فاکتورهای مختلف می‌تواند باعث افزایش طول عمر آن شده و از سوختن آن جلوگیری کند. در حقیقت بروز هر کدام علایم و نشانه‌های گفته شده می‌تواند نشان‌دهنده نیم‌سوز شدن یا سوختن کامل پمپ شود به همین دلیل لازم است که توجه ویژه‌ای به آن‌ها داشت. برای جلوگیری از سوختن پمپ باید نکات زیر را رعایت کرد.
- پمپ آب حتما باید در یک محل مناسب و تراز نصب شود و از هرگونه رطوبت، آلودگی و … دور باشد
- درجه حرارت پمپ آب باید به صورت مکرر و مستمر بررسی شود.
- قطعات مصرفی پمپ و قطعات جانبی آن باید همواره بررسی شده و در صورت نیاز تعمیر و تعویض شوند.
- نباید اجازه داد که پمپ آب بدون آب کار کند.
- از استفاده بیش از حد از پمپ و روشن ماندن طولانی مدت آن باید جلوگیری کرد.
- پمپ آب باید به صورت دوره‌ای و توسط افراد متخصص سرویس شود.
جمع‌بندی نهایی
پمپ آب از مهم‌ترین و کاربردی‌ترین تجهیزاتی است که در محیط‌های مسکونی، تجاری، اداری، تفریحی و … به کار می‌رود. یکی از مهم‌ترین مشکلات این پمپ‌ها سوختن و نیم‌سوز شدن آن‌ها است که می‌تواند در اثر عوامل مختلفی رخ بدهد. از مهم‌ترین نشانه‌های سوختن پمپ آب می‌توان به مواردی همچون داغ شدن بیش از حد، افزایش سروصداهای ناهنجار، کاهش سرعت و کند شدن پمپ، کاهش جریان آب در سیستم لوله‌کشی، خاموش و روشن شدن مکرر و … اشاره کرد که هر کدام می‌توانند دلایل مختلفی داشته باشند و باید توسط افراد متخصص بررسی و برطرف شوند.
