چرا باید از خنک کننده‌های خلا استفاده کرد؟
زمانی که آب داخل میوه‌ها و سبزیجات بر اثر کاهش فشار وارد بر سطح پوست و الیاف گیاهی شروع به تبخیر در خلأ دمای اتاق کند، گرمای مواد غذایی جذب شده و در نهایت دمای میوه و سبزیجات کاهش می‌یابد.
اگر با استفاده از پمپ وکیوم فشار کاهش پیدا کند باعث می‌شود که آب در فشار کم به جوش بیاید و این باعث افت فشار شده و در نهایت نقطه‌جوش نیز کاهش پیدا می‌کند که باعث کاهش نقطه‌جوش آب موجود در مواد غذایی می‌شود. در اصل برای تبخیر آب باید گرما از مواد غذایی جذب شود و این به خراب شدن مواد ختم خواهد شد. خنک‌کننده‌های خلأ باعث می‌شوند که آب در اثر خلأ به سرعت تبخیر شود و تمامی محصولات به صورت یکنواخت خنک می‌شوند و در نهایت دیرتر خراب شده و ماندگاری بیشتری خواهند داشت.
نحوه عملکرد خنک‌کننده‌های خلا
در حقیقت اصول کار خنک‌کننده خلأ شباهت بالایی به خشک کن خلأ دارد که در آن آب به سرعت در اثر خلأ بخار می‌شود. در اصل تفاوت اصلی این سیستم این است که خشک کردن با استفاده از پمپ خلا باعث حذف آب می‌شود و این خنک‌کننده‌ها فقط برای از بین بردن گرما با تبخیر آب برای دستیابی به دمای پایین است. آب در فشار عادی می‌تواند در دمای 100 درجه سانتی گراد تبخیر شود در حالی که برای این تبخیر به 2256 کیلوگرم بر کیلو ژول گرما نیاز دارد. وقتی که فشار کم شود آب می‌تواند حتی در دمای صفر درجه نیز به جوش می‌آید و تبخیر می‌شود و در این حالت فقط به 2500 کیلوگرم بر کیلو ژول گرما نیاز خواهد داشت. به بیان ساده‌تر می‌توان گفت که در حالت کم فشار تبخیر آب گرمای بیشتری از جسم خارج می‌کند و اثر خنک‌کنندگی بیشتری خواهد داشت.
در حالت عادی و در فشار جو آب می‌تواند در دمای 100 درجه به جوش بیاید اما در اصل دمای جوش آب نمی‌تواند ثبات باشد و با تغییرات فشار می‌تواند افزایش یا کاهش یابد. با کاهش فشار دمای جوش آب کم می‌شود و در جایی دیگر نیز نقطه‌جوش آن افزایش می‌یابد. در تعدادی از سیستم‌ها برای خارج کردن آب و رطوبت فشار کاهش می‌یابد تا رطوبت به بخار تبدیل شده و خارج شود. با پایین آوردن دمای جوش آب به سادگی تبخیر می‌شود. مولکول‌های بخار آب در مقایسه با مولکول‌های آب مایع انرژی بیشتری دارند و در زمان تبخیر باید گرمای نهان تبخیر را جذب کند و این کار باعث می‌شود که دمای موادی که این رطوبت از آنها خارج می‌شود کاهش بیابد.
بر اساس این اصل می‌توان اجسام مورد نظر را در یک محفظه خلأ بسته قرار داد که فشار منفی ویژه‌ای را تحمل می‌کند و به وسیله یک سیستم خلأ مناسب می‌توان فشار داخلی آن را کاهش داد. با بالا رفت درجه خلأ در مخزن دمای جوش آب کاهش پیدا می‌کند. کم شدن فشار کمک می‌کند که تبخیر ساده‌تر شود و زمانی که آب تبخیر شود گرمای اجسام را جذب می‌کند و این باعث می‌شود که اجسام به سرعت خنک شوند.
تجهیزات اصلی سیستم خنک‌کننده خلأ باید به درستی پیکربندی شوند. بعد از وارد شدن محصولات به داخل محفظه خلأ پمپ اصلی سیستم هوا را پمپاژ می‌کند و فشار در محفظه کاهش پیدا خواهد کرد. این کاهش فشار منجر به کاهش نقطه‌جوش آب خواهد شد. این فرآیند باعث می‌شود که آب موجود در محصول شروع به تبخیر کرده و دمای محصولات کاهش پیدا کنند.
مزایا و معایب خنک‌کننده خلأ
خنک کننده‌های خلا همانند انواع سیستم‌های خنک‌کننده هوا، خنک‌کننده‌های آب و دیگر سیستم‌های خنک‌کننده می‌توانند مزیت‌ها و معایب خاص خود را داشته باشند. از جمله مهم‌ترین مزایای این سیستم‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- باعث صرفه‌جویی در مصرف انرژی می‌شوند.
- سرعت خنک‌کنندگی در این سیستم‌ها بسیار بیشتر است.
- خنک‌کنندگی این سیستم‌ها کاملاً یکنواخت خواهد بود و تأثیر کمی بر ساختار محصولات دارد.
- این سیستم خنک‌کنندگی از ایمنی بالایی برخوردار است.
- این سیستم‌ها از نظر بهداشتی بسیار مطمئن هستند هیچ خسارتی به محصولات وارد نمی‌کنند.
در کنار تمامی مزیت‌های گفته شده برای خنک‌کننده‌های خلأ می‌توان گفت این سیستم‌ها از ایرادات و معایبی نیز برخوردارند که البته در برابر مزیت‌های متعددی که دارند به راحتی قابل چشم‌پوشی هستند. از مهم‌ترین معایب این سیستم می‌توان به مواردی همچون نیاز به سرمایه‌گذاری بالا و کاهش وزن محصول اشاره کرد.
جمع‌بندی نهایی
خنک‌کننده‌های خلأ از جمله سیستم‌های مدرنی هستند که می‌توانند برای مواد غذایی، فرآورده‌های گوشتی، سبزیجات و … مورد استفاده قرار بگیرند. این سیستم خنک‌کننده می‌تواند در کاهش مصرف انرژی، افزایش ماندگاری محصولات و خنک‌کنندگی یکنواخت محصولات مؤثر باشد. این سیستم در مقایسه با سیستم‌های خنک‌کننده هوا، خنک‌کننده‌های آب و دیگر سیستم‌های خنک‌کننده می‌تواند کاربردهای بیشتری داشته باشد.
