پمپ‌ها امروزه کاربردهای صنعتی، نیمه‌صنعتی و غیر صنعتی متعددی دارند و می‌توانند استفاده‌های متعددی داشته باشند. پمپ‌ها می‌توانند بر اساس فاکتورهایی همچون قدرت، سرعت، نحوه عملکرد، تعداد مراحل کار، نحوه روغن پاشی، نوع سیالات و … دسته‌بندی شوند. پمپ‌های بشقابی یکی از انواع پمپ‌ها هستند که امروزه در بسیاری از ساختمان‌ها و به منظور تنظیم فشار جریان آب به کار می‌روند. در حقیقت پمپ بشقابی در کنار پمپ جتی از رایج‌ترین پمپ‌هایی هستند که برای افزایش فشار آب استفاده می‌شوند. در ادامه این مطلب از پارس وکیوم به بررسی کامل پمپ بشقابی، مشخصات، کاربردها و مزایا و معایب آن پرداخته خواه شد.
پمپ بشقابی چیست؟
پمپ آب بشقابی در حقیقت یک سیستم مکانیکی است که برای انتقال و به جریان درآوردن سیالات به کار می‌رود و این کار با استفاده از انتقال انرژی چرخشی از یک یا چند روتور در حال چرخش (پروانه‌ها) صورت می‌گیرد. این پمپ‌ها در اصل نوعی پمپ سانتریفیوژی هستند چرا که جریان سیال بعد از ورود به پروانه به سرعت در امتداد محور خود چرخانده شده و از طریق نیروی گریز از مرکز منتقل می‌شود. چرخش روتور باعث می‌شود که سرعت و فشار مایع افزایش پیدا کند و در نهایت به سمت خروجی هدایت شود. پوشش این پمپ نیز به‌گونه‌ای طراحی شده است که ورود مایع را از ورودی تسریع کرده و آن را به پروانه وارد می‌کند. پمپ بشقابی در حقیقت شامل دو نوع است.
- پمپ‌های جابجایی مثبت که با افزایش عمق آب، آب کمتری پمپ دهی می‌شود و زمانی که فشار کمتر باشد جریان افزایش خواهد یافت.
- پمپ‌های سانتریفیوژی که برای مایعات روان‌تر و یا برای پمپ کردن مایعات با ویسکوزیته پایین‌تر استفاده می‌شود. در این پمپ‌ها فشار مایع افزایش یافته و سپس مایع از بین مجموعه‌ای از شیارهای ثابت اطراف پروانه خارج می‌شود.
پیشنهاد مطالعه: ما یک مقاله در مورد بهترین کمپرسور خانگی نوشته ایم که می توانید آن را مطالعه کنید.
مشخصات پمپ بشقابی
همان‌طور که گفته شد این پمپ از انواع پمپ‌های سانتریفیوژی است که عملکرد آن تحت تأثیر چرخش ثابت و سرعت بالای پروانه خواهد بود. این پمپ‌ها همانند انواع پمپ‌های دیگر می‌توانند مشخصات منحصربه‌فردی داشته باشند که مهم‌ترین آن‌ها به شرح زیر هستند:
- این پمپ‌ها در مجموع برای فشار کم، ظرفیت بالا و پمپاژ مایعات با ویسکوزیته بین 0.1 تا 200 cP مناسب هستند.
- در صورتی که از این پمپ‌ها برای مایعات ویسکوز استفاده شود دچار افت عملکرد می‌شوند که به دلیل مقاومت بیشتر و فشار بالاتر مورد نیاز برای حفظ جریان است.
- این پمپ‌ها بر خلاف پمپ جابجایی مثبت، نمی‌توانند زمان خشک بودن مکش داشته باشند و ابتدا باید از مایع پمپاژ شده پر شود به همین دلیل برای هر کاربردی که در آن، جریان عرضه شده متناوب است مناسب نیستند.
- سیالاتی که دارای گرانروی بالایی هستند باعث آسیب دیدن و سایش قطعات این پمپ می‌شوند.
پروانه مهم‌ترین قطعه پمپ است و دارای یک سری پره و منافذ منحنی بوده که بین دو دیسک طراحی و نصب شده است و از طریق یک شافت به موتور پمپ متصل شده و با سرعت تقریبی حدود 3000 دور در دقیقه به چرخش در می‌آید.
پمپ بشقابی معمولاً دارای یک یا دو پروانه از نوع بسته است که بسته بودن پروانه ارتفاع بیشتر و آبدهی پایین‌تری نسبت به مدل‌های دیگر تولید می‌کند. این پمپ میزان سروصدای بسیار کمی دارد و می‌تواند عملکرد بسیار خوبی برای مایعاتی با گرانروی پایین داشته باشد.
مهم‌ترین کاربردهای پمپ بشقابی
پمپ‌های بشقابی همانند انواع پمپ خلا می‌توانند به واسطه ویژگی‌ها و مشخصاتی که دارند کارایی و کاربردهای متعددی داشته باشند که مهم‌ترین آن‌ها به شرح زیر هستند:
- این پمپ‌ها می‌توانند برای افزایش فشار آب ساختمان به کار بروند.
- در تقویت فشار آب خانگی نقش مؤثری دارند
- در صنعت کشاورزی، دامداری و کارخانه‌ها استفاده‌های متعددی دارد
- برای انتقال آب به بخش‌های مختلف تأسیسات استفاده می‌شود و …
مزایا و معایب پمپ بشقابی
پمپ بشقابی همانند هر وسیله دیگری می‌تواند از مزیت‌ها و ایرادات ویژه‌ای برخوردار باشد. از جمله مهم‌ترین مزیت‌های این پمپ‌ها می‌توان به مواردی همچون داشتن طراحی ساده، قیمت مناسب و در دسترس بودن قطعات آن، تعمیر راحت، ایجاد فشار و ارتفاع مناسب به دلیل نوع پروانه‌هایی که دارد، سروصدای پایین و… اشاره کرد. از مهم‌ترین معایب این پمپ نیز می‌توان موارد زیر را عنوان داشت:
- امکان یکسره شدن و خاموش نشدن پمپ به دلیل عدم تنظیم اتومات مکانیکی یا هوا کشیدن کانتاکت های کلید اتومات مکانیکی
- خراب شدن سریع اتومات آنالوگ پمپ
- احتمال کار کردن پمپ در صورت باز نبودن شیر
- احتمال داخل نرفتن آب به دلیل بودن هوا در ورودی لوله
- عدم عملکرد مناسب در سیالات ویسکوز و …
البته ما در مقاله‌ای از بلاگ پارس وکیوم به بررسی راه‌های ساده برای تعمیر پمپ وکیوم پرداخته‌ایم؛ البته توجه داشته باشید این راه‌کارها بسیار ابتدایی بوده و اگر پمپ شما دچار مشکل جدی و اساسی شده است، پیشنهاد می‌کنیم به یک تعمیرکار متخصص مراجعه کنید.
طرز کار پمپ بشقابی
مهم‌ترین قطعه در پمپ بشقابی پروانه است که شامل یک سری منافذ منحنی شکل است و معمولاً بین دو دیسک قرار می‌گیرد. جریان سیال در محور خود وارد پروانه می‌شود و در زمان چرخیدن از بین لبه‌ها خارج خواهد شد. پروانه در سمت مقابل از طریق یک شافت درایو به یک موتور متصل می‌شود و با سرعت بالا به چرخش در می‌آید که این سرعت معمولاً بین 500-5000 دور در دقیقه خواهد بود. با حرکت کردن پروانه مایع از طریق لبه پروانه در داخل پمپ شتاب گرفته و به سرعت خارج می‌شود. در اصل پمپ بشقابی دو نوع مختلف دارد که در هر دو نوع انتقال جریان مایع با فشار و تخلیه کنترل شده خواهد بود. در یک پمپ افقی، جریان آب درون پروانه به صورت مؤثر یک قیف منحنی شکل در می‌آید که باعث افزایش سطح مقطع عرضی نسبت به خروجی پمپ می‌شود. این طراحی موجب افزایش فشار مایع به سمت خروجی خواهد شد.
تفاوت پمپ بشقابی و جتی
همان‌طور که گفته شد پمپ‌های جتی نیز کاربردهای متعددی داشته و محبوبیت بالایی دارند. این پمپ‌ها می‌توانند در مواردی همچون عملکرد، میزان صدا، تامین فشار آب در سطح بالاتر، قیمت و … متفاوت باشند. به صورت کلی پمپ‌های بشقابی گزینه بهتری برای ساختمان‌های مسکونی هستند چرا که میزان سروصدای بسیار کمتری نسبت به پمپ‌های جتی دارند. پمپ جتی بیشتر برای مصارف صنعتی کاربرد داشته و از لحاظ قدرتی نیز می‌تواند چربش بالایی به پمپ بشقابی داشته باشد و قابلیت تولید هد و فشار بالاتری خواهد داشت.
در پمپ بشقابی با ورود سیال به پروانه، کار آغاز شده و به کمک نیروی گریز از مرکز نیز خارج می‌شود و در این زمان فشاری ایجاد می‌شود که باعث حرکت سیال خواهد شد. البته میزان فشار می‌تواند تحت تأثیر تعداد پروانه، قطر پروانه‌ها، اندازه باز و بسته شدن پروانه‌ها، سرعت چرخش محور و حجم ورودی سیال باشد. در پمپ جتی با عبور سیال از داخل جت، سرعت آب شدت یافته اما میزان فشار کاهش می یابد. پمپ آب جتی در مقایسه با پمپ آب بشقابی صدای بیشتری تولید می‌کند که به دلیل قدرت پرتاب بالاتر آن است. همچنین در پمپ جتی و در صورت نیاز به سیال بیشتر می‌توان از انژکتور استفاده کرد.
قیمت پمپ بشقابی
قیمت پمپ بشقابی همانند انواع پمپ‌های دیگر تحت تأثیر عوامل و پارامترهای مختلفی قرار دارد که مهم‌ترین آن‌ها شامل نوع پمپ، کیفیت ساخت، برند و شرکت تولید کننده، مشخصات فیزیکی پمپ، نرخ ارز و نوسانات آن، کاربردهای پمپ، تعداد پروانه‌های پمپ و … هستند.
جمع‌بندی نهایی
پمپ آب بشقابی یکی از انواع پمپ‌ها می‌باشد که برای به جریان انداختن سیالات با سرعت، شتاب و فشار بالا استفاده می‌شود و می‌تواند کاربردهای صنعتی، نیمه‌صنعتی و غیر صنعتی متعددی داشته باشد. این پمپ از نظر نحوه طراحی، تعداد پروانه و نحوه عملکرد انواع مختلفی دارد و از مزیت‌هایی همچون قیمت مناسب، صدای کم، طول عمر بالا و تعمیر و نگهداری ساده برخوردار است.
