پمپ‌های هوا که با کاهش حجم سیالات و متراکم کردن آن‌ها باعث افزایش فشار در آن‌ها می‌شوند از جمله تجهیزاتی هستند که امروزه در بسیاری از صنایع کاربرد داشته و می‌توانند بر اساس فاکتورهای مختلفی همچون نوع موتور، تعداد مراحل کار، سرعت، فشار، قدرت، نحوه روغن پاشی و … دسته‌بندی شوند. لوب پمپ یا پمپ گوشواره ای یکی از انواع پمپ‌ها است که می‌تواند کاربردهای مختلفی داشته باشد و در صنایع گوناگون به کار برود. در ادامه این مطلب از پارس وکیوم به بررسی کامل لوب پمپ‌ها، ویژگی‌ها، کاربردها و مزایای آن‌ها پرداخته می‌شود.
لوب پمپ چیست؟
لوب پمپ (Lobe Pump) که با نام پمپ دنده قلوهای و پمپ گوشواره‌ای نیز شناخته می‌شود یکی از انواع پمپ‌های جابجایی مثبت است که همانند پمپ‌های دنده خارجی عمل می‌کند چرا که از دو چرخ دنده با تعدادی پره یا لوب برخوردار است. در حقیقت لوب همان پره‌های انحنا دار موجود در دنده‌های پمپ است و از آنجایی که این پمپ‌ها از محفظه بزرگی برخوردارند و فاصله بین دنده‌ها زیاد است توانایی پمپاژ سیالات دارای ویسکوزیته بالا را دارند.
مشخصات فنی و نحوه عملکرد لوب پمپ
لوب پمپ‌ها از طراحی و ساختار ویژه‌ای برخوردارند به همین دلیل در مقایسه با انواع پمپ‌های دیگر کاربردهای ویژه‌تری دارند. در این پمپ‌ها دو روتور به یک جفت چرخ دنده متصل هستند و با چرخش دورانی روتور را هماهنگ می‌کنند. چرخ دنده‌ها و یاتاقان‌های شفت با سیال تماس ندارند و در محفظه‌ای جدا از سیال پمپاژ می‌شوند. نیروی موتور به یکی از محورها وارد شده و توسط چرخ دنده به محور دیگر منتقل خواهد شد. سیال داخل محفظه دو قسمت شده و بخشی از آن در محفظه سمت مکش و بخش دیگر سمت رانش محبوس می‌شود. زمانی که روتور به چرخش در می‌آید سیال از منطقه مکش منطقه رانش رفته و در نهایت به طرف خروجی منتقل خواهد شد.
در این پمپ‌ها هیچ تماس مکانیکی بین روتورها و محفظه وجود ندارد و به همین دلیل هیچ‌گونه سایشی نخواهند داشت هر چند که ممکن است سیال یا ذرات جامد موجود در آن باعث خوردگی در لوب پمپ شوند. با توجه به آنکه بلبرینگ‌های محور پمپ بیرون از محفظه قرار دارند از طول زیادی برخوردار بوده و این باعث محدودیت فشار در لوب پمپ می‌شود.
اجزا، مزایا و معایب لوب پمپ‌ها
لوب پمپ همانند پمپ وکیوم و انواع پمپ‌های دیگر می‌تواند از اجزای مختلفی تشکیل شود و مزیت‌ها و معایب مختلفی داشته باشد. دنده‌ها، گوشواره‌ها، روتورها، محفظه و کیسینگ، درپوش، نشت بندها، بلبرینگ‌ها، یاتاقان، چرخ دنده‌ها، شفت، شیم، مکانیکال سیل و … از مهم‌ترین اجزای این پمپ‌ها هستند. از مهم‌ترین مزیت‌های لوب پمپ‌ها نیز می‌توان به موارد زیر اشاره داشت:
- این پمپ‌ها دارای قابلیت خودمکشی بوده و چنانچه مکانیکال سیل‌ها خنک کاری شوند می‌توانند به‌صورت خشک کار کنند.
- از قابلیت عبور ذرات جامد بزرگ (زیتون، آلبالو و …) برخوردارند و اندازه این ذرات می‌تواند متناسب با اندازه پمپ و محفظه آن باشد.
- این پمپ‌ها قابلیت گردش در دو جهت مختلف را دارند.
- دارای قابلیت CIP/SIP می‌باشد و از جریان آرام و بدون پالسی برخوردار است.
- امکان پمپاژ مواد حساس به تنش برشی را دارند
- دارای بازدهی و مقاومت بالایی می‌باشد (بدون نیاز به روغن‌کاری)
- میزان استهلاک و سایش این پمپ‌ها بسیار کم است
- سازگاری بالایی با محیط داشته و به دلیل داشتن قابلیت شستشو کاملاً بهداشتی است.
- نصب آسان، کاهش اثر خطای انسانی، کاهش خوردگی، بدنه مستحکم، طول عمر بالا و …
- دارای دبی مستقل از فشار است و می‌تواند به‌صورت ثابت و متحرک نصب شود.
در کنار تمامی مزیت‌هایی که پمپ‌های لوب دارند می‌توانند معایب و ایراداتی نیز داشته باشند که مهم‌ترین آن‌ها شامل مواردی همچون قیمت بالا، نیازمند دو نوع آب‌بندی جداگانه، عدم عملکرد مناسب برای سیالات رقیق، آسیب‌پذیر بودن در صورت اختلاف درزمان بندی حرکت چرخ دنده‌ها و… هستند. نکته دیگر در مورد این پمپ‌ها این است که تا دبی حداکثر 150 مترمکعب در ساعت و فشار حداکثر 20 بار را پوشش می‌دهند.
کاربردهای لوب پمپ
لوب پمپ همانند دیگر پمپ‌های جابجایی مثبت به واسطه داشتن ویژگی‌ها و مزیت‌های متعدد می‌تواند کاربردهای صنعتی، نیمه‌صنعتی و غیر صنعتی متعددی داشته باشد. از مهم‌ترین کاربردهای این پمپ می‌توان به موارد زیر اشاره داشت:
- استفاده در صنعت غذا و دارو
- استفاده در صنعت کاغذ، رنگ و رزین، چسب و …
- استفاده در صنعت آب و فاضلاب و تأسیسات
- استفاده در صنعت کشاورزی و دامداری
- استفاده در صنایع تولید مانند تولید لوازم بهداشتی و آرایشی
- استفاده در صنعت لاستیک، پلاستیک، پلیمر و …
- استفاده در صنایع نفت، گاز، پتروشیمی، مواد شیمیایی و …
انواع لوب پمپ و نکات خرید آن‌ها
همان‌طور که گفته شد پمپ‌ها می‌توانند بر اساس فاکتورها و پارامترهای مختلفی دسته‌بندی می‌شوند و لوب پمپ‌ها هم از این قاعده خارج نیستند. به‌صورت کلی پمپ‌های گوشواره‌ای یا lobe pump با توجه به ساختار تیغه هایشان به چهار دسته اصلی شامل پمپ لوب تک پره‌ای، پمپ لوب دو پره‌ای، پمپ لوب سه پره‌ای و پمپ لوب چند پره‌ای تقسیم می‌شوند و هر کدام می‌توانند کاربردهای مختلفی داشته باشند. برای خرید لوب پمپ‌ها لازم است که به نکات مختلفی توجه داشت که مهم‌ترین آن‌ها شامل مواردی همچون میزان هد و دبی، میزان دمای سیال، نوع سیال، متناسب بودن متریال مورد استفاده در ساخت قطعات پمپ با سیال، اندازه ابعاد قطر دهانه ورودی و دهانه خروجی پمپ، تعداد پره‌های لوب پمپ، میزان دور موتور پمپ، برند و کشور سازنده، استانداردهای تولید و مدت زمان گارانتی و … هستند.
برای آشنایی بیشتر با پمپ لوب روتاری مقاله مربوط به آن را در بلاگ پارس وکیوم مطالعه کنید.
تعمیر و نگهداری لوب پمپ
برای بهبود عملکرد لوب پمپ‌ها و همچنین تعمیر آن‌ها در صورت بروز مشکل لازم است که به نکات مختلفی توجه داشت که مهم‌ترین آن‌ها شامل موارد زیر هستند:
- تمام اتصالات باید به‌صورت مستمر بررسی و محکم شوند.
- نشت بندهای مکانیکی پمپ باید به‌صورت دوره‌ای بازرسی شده و در صورت نیاز تعویض شوند.
- تمامی اتصالات هیدرولیکی و الکتریکی در زمان تعمیر پمپ قطع شده و از سیستم جدا شوند.
- نباید به سیال باقیمانده در محفظه پمپ یا روی سطوح نشت بند فرصت داد که سفت و جامد شوند و باید به‌خوبی شستشو داده شوند.
- از خشک کار کردن پمپ جلوگیری شود.
جمع‌بندی نهایی
لوب پمپ یا پمپ گوشواره‌ای همانند پمپ‌های دنده خارجی عمل می‌کند و از دو چرخ دنده با تعدادی پره یا لوب برخوردار است. این پمپ که از نوع پمپ‌های جابجایی مثبت است می‌تواند عملکرد بسیار خوبی در انتقال سیالات ویسکوز داشته و در صنایعی همچون غذا، دارو، پزشکی، نفت، گاز، پتروشیمی و … کاربردهای متعددی دارد.
